Profilaktyka to popularne określenie zapobiegania zagrożeniom zdrowia i życia ludzkiego. Jej kluczowym elementem są oczywiście badania przesiewowe, czyli tak zwany skrining. To nic innego jak regularnie wykonywane badania przez zdrowe osoby, zazwyczaj wśród grup wysokiego ryzyka zachorowań na określone jednostki chorobowe, konkretnych grup wiekowych, ale także wśród całej populacji. Ich celem jest wykrycie choroby na wczesnym etapie, kiedy pacjent ma największe szanse pełnego wyleczenia i zminimalizowania ryzyka powikłań czy skutków ubocznych ciężkiego leczenia zaawansowanej choroby. Decyzję o wykonaniu badań należy podejmować zawsze w sposób indywidualny dla stanu zdrowia pacjenta oraz czynników ryzyka.
Dla wszystkich osób powyżej 50 roku życia podstawowymi badaniami profilaktycznymi są:
- regularna kontrola pieprzyków oraz znamion
- raz na pół roku: kontrola uzębienia i higiena jamy ustnej
- raz w roku: pomiar ciśnienia tętniczego, kontrola masy ciała, badanie internistyczne morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi oraz ogólne badanie moczu), a także lipidogram i USG jamy brzusznej, EKG, test na obecność krwi utajonej w kale, badanie dna oka, pomiar ciśnienia śródgałkowego
- raz na 5 lat: RTG klatki piersiowej, kolonoskopia
- raz na 10 lat badanie densytometryczne
Dodatkowo w zależnie od płci:
- kobiety powinny co miesiąc wykonywać samobadanie piersi, raz w roku udać się na badanie ginekologiczne, cytologię oraz USG narządów rodnych i badanie poziomu hormonów tarczycy. Z kolei raz na dwa lata wykonana powinna być mammografia i oznaczenie poziomu hormonów płciowych we krwi.
- mężczyźni co roku powinni wykonywać samobadanie jąder i udać się na badanie per rectum oraz oznaczenie poziomu antygenu PSA we krwi. Badanie jąder dokonywane przez lekarza wykonywać można raz na trzy lata.
Ze względu na rosnący trend przesuwania ciężaru opieki nad pacjentem z leczenia szpitalnego na profilaktykę zarówno sektor publiczny jak i prywatny ochrony zdrowia dąży do zwiększenia świadomości pacjentów na temat własnego zdrowia. Doskonale możemy to zaobserwować m.in. w zwiększanym corocznie finansowaniu przeznaczonym przez Narodowy Fundusz Zdrowia na Podstawową Opiekę Zdrowotną oraz Ambulatoryjną Opiekę Specjalistyczną, a także w rosnącej liczbie akcji profilaktycznych i kampanii społecznych skierowanych przez Ministerstwo Zdrowia do coraz młodszych grup pacjentów i dotykających większej liczby różnorodnych jednostek chorobowych.
Od 1. lipca 2021 roku trwa Program Ministerstwa Zdrowia „Profilaktyka 40 plus”. W ramach programu osoby, które ukończyły 40. roku życia mogą zostać objęte profilaktyczną diagnostyką w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych, przede wszystkim chorób układu krążenia oraz nowotworów. Nie jest to wybór przypadkowy, ponieważ stanowią one największe wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia w Polsce. W 2021 roku choroby układu krążenia stanowiły 35% wszystkich zgonów, a nowotwory 18%.
Program Profilaktyka 40 plus umożliwia wykonanie podstawowych badań dostarczających wiele informacji na temat zdrowia pacjenta, a także umożliwia poszerzenie diagnostyki w określonym kierunku. Pakiet badań diagnostycznych zawiera: pomiar ciśnienia tętniczego, pomiar masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI), ocenę miarowości rytmu serca, morfologię krwi obwodowej, pomiar stężenia cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy, pomiar stężenia glukozy we krwi, określenie poziomu AlAT, AspAT, GGTP oraz kreatyniny we krwi, badanie ogólne moczu, poziom kwasu moczowego we krwi, badanie na krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną, a dla mężczyzn także PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.
Badania oferowane w ramach programu są proste i mało inwazyjne. Taka profilaktyka i wczesna diagnostyka zwiększają skuteczność leczenia, zmniejszają ryzyko powikłań związanych z późnym wykryciem choroby oraz obniżają koszty leczenia. Pacjent po wypełnieniu ogólnej ankiety oceniającej czynniki ryzyka otrzymuje jednorazowy dostęp do bezpłatnego pakietu badań diagnostycznych, a e-skierowanie automatycznie pojawia się na IKP pacjenta.
Dotychczas ankiety oceniające czynniki ryzyka wypełniło 1,1 mln osób, a spośród nich 600 tys. wykonało już badania. Mimo iż nie jest to liczba zbliżona do planowanych przez Ministerstwo Zdrowia 2 milionów osób biorących udział w Programie, podjęto decyzję o kontynuacji Programu ze względu na jego dużą wartość oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat schorzeń cywilizacyjnych i odpowiedzialności za własne zdrowie. Ministerstwo dodatkowo planuje wypłacać finansowe premie dla świadczeniodawców POZ, którzy będą osiągali najwyższe rezultaty. Chodzi tu przede wszystkim o pomoc personelu medycznego w wypełnieniu ankiety oraz zachęcenie pacjentów do przyjścia się na badania. MZ planuje również umożliwić pacjentom, którzy w badaniach udział wzięli, uczestnictwo w loterii o karty sportowe z dostępem do obiektów sportowych na terenie całej Polski. Program Profilaktyka 40 plus nie zakończy się w czerwcu tego roku jak początkowo zakładano, a potrwa jeszcze przynajmniej kolejne pół roku.
Regularne wykonywanie badań profilaktycznych zdecydowanie pomaga we wczesnym wykryciu choroby zapobiegając ciężkim schorzeniom i zgonom. Kluczowe jest jednak regularne wykonywanie badań i przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia, a profilaktyka to zdecydowanie najskuteczniejsze i jednocześnie najtańsze działanie, które należy podjąć w trosce o zdrowie i praktykować przez całe życie.
Telemedycyna Polska już od 15 lat oferuje kompleksową organizację profilaktycznych akcji medycznych, czyli jednodniowych wydarzeń, podczas których zainteresowani mogą skorzystać z bezpłatnych porad lekarskich oraz podstawowych badań diagnostycznych i profilaktycznych. Będąc liderem w organizacji akcji medycznych posiadamy kompletną, specjalnie przygotowaną do tego celu infrastrukturę i zatrudniamy odpowiedni personel. Dotychczas przebadaliśmy 75 000 pacjentów podczas 600 zorganizowanych akcji medycznych na rzecz miast, gmin, firm i instytucji w 200 miastach w Polsce.
